بوتاکس چیست؟
سم باکتری گرم مثبت کلسترودیوم بوتولینیوم است که از کشنده ترین سموم شناخته شده توسط بشر از ۱۰۰ سال قبل بوده که ساختاری پروتئینی دارد. اولین جداسازی سم بوتولینیوم تیپ A در سال ۱۹۲۰ انجام شد. اولین تست انسانی ،بر روی بیمار مبتلا به استرابیسم در سال ۱۹۷۸ انجام و در سال ۱۹۸۹ اولین تاییدیه FDA را گرفت و در سال ۱۹۹۱ این سم توسط شرکت آلرگان به بوتاکس نام گذاری شد. پس بوتاکس یکی از نام های تجاری این سم می باشد. شامل هفت ساب تایپ می باشد (A, B, C (C1 & C2), D, E, F& G) و تنها تیپ های A, Bاستفاده کلینیکال دارند که تایپ A قویترین تایپ می باشد.
از این بابت که پایه بوتاکس یک سم است هیچ نگران نشوید چون ورژن بسیار تضعیف شده این سم می باشد و دوره دوام کوتاه از ۳ تا ۶ ماه دارد و فقط موضع تزریق را فلج می کند. استفاده از این ماده کاملاً بی‌خطر بوده و در درمان بسیاری از دردها و بیماری‌ها مانند میگرن نیز کاربرد دارد. تزریق سم بوتولینیوم در زیر پوست، سبب فلج موقت عضلات صورت یا بدن در ناحیه مورد نظر می‌شود و نتیجه آن کاهش چروک‌های سطحی و عمقی و جوانسازی پوست است.
مکانیسم اثر بوتاکس
بوتاکس پس از تزریق و جذب در عضله، در پایانه‌های عصبی که فرمان انقباض را به عضلات می‌رسانند مستقر می شود و باعث جلوگیری از آزاد شدن واسطه شیمیایی استیل کولین در محل پیش سیناپسی می کند وبه همین علت دستور انقباض به عضله نمی رسد و در نهایت ایجاد نوعی فلج عضلانی موقت می کند.
بوتاکس را از چه سنی شروع کنیم؟
بهترین زمان شروع بوتاکس کاملاً بستگی به شرایط مراجعه کننده و سن واقعی پوست ایشان دارد. سن مجاز از ۱۸ سال به بالا می باشد و معمولا اغلب افراد از سن ۲۵ سالگی به بعد احتیاج به بوتاکس دارند. نکته حائز اهمیت این است که قبل از اینکه چین و چروک های ما که در اثر حرکت عضلات صورت (خطوط دینامیک) به چین و چروک های ثابت (خطوط استاتیک) تبدیل شوند باید بوتاکس را انجام داد چون بعد از ثابت شدن خطوط، احتیاج به تزریق ژل، چربی و… برای رفع آنها داریم.
انواع چروک صورت
چروک های روی صورت به ۲ نوع حرکتی و ثابت تقسیم می شوند:
نوع حرکتی (دینامیک) : یعنی در حالت آرامش وجود ندارد، بلکه با حرکت عضلات صورت ایجاد می شوند. این نوع با تزریق بوتاکس به طور کامل از بین می‌رود.
نوع ثابت (استاتیک) : که در حالت آرامش هم وجود دارد. این خط با تزریق بوتاکس به تنهایی از بین نمی‌رود و احتیاج به تزریق ژل دارد.
مدت زمان تاثیر بوتاکس چقدراست؟
جذب بوتاکس از ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد طول می کشد. اثرات آن از روز ۵ تا ۱۰ روز بعد قابل مشاهده می باشد. اوج اثرآن تا ۲۱ روز بعد است.
مدت زمان ماندگاری بوتاکس چقدر است؟
مدت زمان ماندگاری بوتاکس بین ۸ تا ۱۲ هفته می باشد که دراین ماندگاری، متغیرهای زیادی دخالت دارند ازجمله مقدار بوتاکس تزریق شده، رعایت مراقبت های بعد از بوتاکس، آب و هوای محل زندگی، شغل فرد، ژنتیک بدن فرد، سبک‌زندگی، نوع تغذیه و … دارد.
چند نوع بوتاکس مجوزدار در ایران داریم؟
به طور کلی ۴ نوع بوتاکس در ایران موجود می باشد که دارای مجوز می باشند:
۱- دیسپورت انگلستان
۲- زئومین آلمان
۳- نورونوکس کره جنوبی
۴- مصپورت ایران
سایر نام ها و برندها تقلبی می باشند باید به این نکته توجه داشت که بوتاکس های چینی عمدتا تحت عنوان کانادایی عرضه می شوند و عوارض جبران ناپذیری به دنبال خواهند داشت، هر بوتاکسی با عنوان کانادایی، تماما چینی می باشد و عوارض جبران ناپذیری دارد. شایان ذکر است عمدتا بوتاکس های چینی به دلیل اشکال در ساختار و اندازه گیری واحدها، ماندگاری طولانی تری دارند. دقت کنید این ماندگاری طولانی تر و قیمت ارزان تر، دلیل قانع کننده ای برای ریسک بر سلامت انسان نمی باشد.
بوتاکس برای چه کسانی ممنوع است؟
- حساسیت به اجزای تشکیل دهنده توکسین بوتولینیوم و آلبومین
- حساسیت به شیر (در موارد مصرف Dysport ،به دلیل آن که دیسپورت حاوی لاکتوز بوده ، احتمال آلرژی را بایستی مدنظر داشت)
- عفونت فعال در محل درمان
- بارداری (گروه C) و شیردهی
- اختلال ترمیم یا اختلال نقص ایمنی
- استعداد تشکیل اسکار و کلوئید
- درماتوزهای فعال در محل تزریق
- ضعف بارز عضلانی در ناحیه مورد درمان (فلج Bell یا پولیو)
- اختلال عصبی- عضلانی مثل ALS و میاستنی گراویس
- اختلالات خون ریزی دهنده
- میوپاتی ها
آیا مبتلایان به ام اس می توانند بوتاکس تزریق کنند؟
تزریق بوتاکس در بیماران ام اس (MS) جزو ممنوعیت ها نیست. امروزه توکسین در برنامه درمان برخی از مشکلات عضلانی این بیماران همانند اسپاسیتی های مقاوم به درمان در مراحل پیشرفته بیماری کاربرد دارد البته داشتن مجوز کتبی از سوی نورولوژیست جهت انجام تزریقات زیبایی الزامی است.
عوارض بوتاکس چیست؟
- دیپلوپیا یا دوبینی: از عوارض تزریق نامناسب در خطوط پنجه کلاغی است که خودبخود رفع می شود و به بیمار توصیه می شود در حین رانندگی از عینک دودی استفاده کند.
- خشکی چشم: فلج عضله اربیکولاریس اکولی، موجب عدم بروزاعمال اثرانقباضی برکیسه اشکی می شود و در نهایت باعث خشکی چشم می گردد. همچنین گردشدن کانتوس خارجی به دنبال تزریق توکسین، سبب بیشتر شدن مساحت بخشی از قرنیه که در مجاورت هوا است می شود و در نهایت موجب خشکی چشم می گردد.
- اکتروپیون (برگشت پلک به خارج چشم)
- پتوز (افتادگی پلک،ابرو،لب…)
- عدم قرینگی ابروها
- آلرژی
- سردرد
- کبودی
- ادم پری اربیت: به علت استاز لنفاتیک به دنبال گرفته شدن اثر اسفنکتری موثر بر گردش لنف اطراف اربیکولاریس به دنبال تزریق توکسین
- شوک آنافیلاکسی
کاربردهای تزریق بوتاکس
- از بین بردن چین‌وچروک‌های صورت، خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم، خط لبخند و غیره
- جوانسازی پوست
- درمان بیماری‌های مختلف از جمله دیستونی گردن
- دردهای میگرن
- بیماری‌های اسپاستیک
- کمردردهای مزمن
- اسپاسم نیمه صورت
- درمان بیماری واژینیسموس
- سردردهای تنش و اسپاسم رایتر
- رفع افتادگی و شل شدن پوست ناشی از افزایش سن
- کمک به کاهش تعریق در زیر بغل
- درمان انحراف چشم
- سندروم پیریفورمیس
- سندروم درد میوفاسیال
- درمان پرش غیرارادی پلک
داروهای افزاینده اثر بوتاکس
- کلیندامایسین (Clindamycin)
- تتراسایکلین (Tetracycline)
- لیتیم (Lithium)
- آمیکاسین (Amikacin)
- جنتامایسین (Gentamycin)
- داکسی سایکلین (Doxycycline)
- پلی میکسین (Polymyxin)
- آملودیپین (Amlodipine)
- دیلیتازم (Diltiazem)
- وراپامیل (Verapamil)
داروهای کاهنده اثر بوتاکس
- گاباپنتین (Gabapentin)
- کلونازپام (Clonazepam)
- دیازپام (Diazepam)
- والپروئیک اسید (Valproic acid)
- فنوباربیتال (Phenobarbital)
مزایای تزریق بوتاکس
- رفع چروک‌های پیشانی و اطراف چشم
- رفع خطوط لبخند و اخم
- رفع خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم
- رفع خطوط ریز زیر چشم با میکروبوتاکس
- لیفت چشم و لیفت ابرو
- رفع سردردهای میگرنی
- رفع دندان قروچه
- بالا بردن نوک بینی
- رفع خطوط ریز اطراف لب
- رفع خطوط روی بینی
- رفع لبخند لثه ای
- رفع افتادگی گوشه خارجی لب
- درمان هیپرهیدروزیس
اقدامات قبل از تزریق بوتاکس
- دقت در انتخاب پزشک: در مطب دکتر مارال نوری یانی ، نگرانی ای بابت مهارت پزشک و استریل نبودن محیط که در تشدید عوارض نقش مهمی دارند نخواهید بود.
- ارائه شرح حال مناسب به پزشک معالج: افرادی که داروی خاصی مصرف می‌کنند یا به ماده خاصی مثلا تخم مرغ حساسیت دارند، باید این موارد را به پزشک خود اطلاع دهند.
- در جلسه مشاوره باید اهداف خود را از تزریق کاملاً واضح بیان کنید و مراقبت‌های قبل و بعد از تزریق را از پزشک بپرسید.
- انتخاب زمان مناسب برای تزریق: اگر در دوره بارداری یا شیردهی هستید منتظر بمانید تا این دوره تمام شود. افرادی که به التهاب، تبخال لب یا حساسیت‌های پوستی دچار هستند باید تزریق را به پس از بهبودی کامل و رفع این مشکلات موکول کنند.
- قطع داروهای ضد انعقاد خون: توجه داشته باشید باید در دوره نزدیک به تزریق، مواد ضد انعقاد خون با صلاحدید پزشک معالج، قطع شود.
- در جلسه تزریق و روز بعد از آن نباید به هیچ عنوان آرایش کنید زیرا مواد آرایشی احتمال بروز عفونت بعد از تزریق را افزایش می‌دهند.
مراقبت‌های بعد از تزریق بوتاکس
- یک ساعت بعد از تزریق صورت خود را به آرامی ماساژ دهید. بهتر است اعمالی مانند خندیدن، اخم کردن و بالا انداختن ابرو را انجام دهید.
- از لمس یا فشار دادن محل تزریق خودداری کنید.
- تا چهار ساعت بعد از تزریق از خم شدن یا دراز کشیدن اجتناب کنید و روی محل تزریق نخوابید.
- انجام فعالیت‌های ورزشی را به ۲۴ ساعت بعد از تزریق موکول کنید.
- تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق بوتاکس از هیچ ماده آرایشی استفاده نکنید.
- انجام فعالیت‌های سنگین را ۷۲ ساعت بعد از تزریق آغاز کنید.
- تا یک هفته از فعالیت‌هایی مانند اسکراب پوست، لایه‌برداری و ماساژ صورت بپرهیزید.
- تا ۴۸ ساعت بعد از تزریق از تماس مستقیم با نور خورشید اجتناب کنید.
- تا یک هفته استفاده از وان آب گرم، دستگاه‌های برنزه‌کننده، سونا، جکوزی و لیزر ممنوع است.
- بهتر است تاتو یا میکروبلیدینگ ابرو را دو هفته به تعویق بیندازید.
نواحی تزریق بوتاکس
- تزریق در خطوط اخم
- تزریق در پیشانی
- تزریق در خطوط بینی
- تزریق در ابرو
- تزریق در اطراف چشم‌ها
- اطراف لب‌ها
- تزریق در چانه
- تزریق در فک و گردن
- تزریق در سر
انواع برندهای بوتاکس موجود در بازار
شناخت بهترین برندهای بوتاکس مطرح در بازار می تواند به بهتر شدن نتیجه آن کمک کند؛ زیرا در این صورت می توان یک برند مرغوب را انتخاب کرد. این مسئله در افزایش نتیجه و اثر گذاری طبیعی این تزریق می تواند به خوبی مشخص باشد. استفاده از بوتاکس های تقلبی و یا بی کیفیتی که امروز برخی از آن ها در بازار وجود دارند، مانع رسیدن به یک نتیجه مطلوب از این تزریق می شوند. امروز در بعضی از کلینیک های غیرمجاز، از چنین بوتاکس هایی برای تزریق استفاده می شود. به همین خاطر اهمیت زیادی دارد تا برای انجام این تزریق، حتما نزد پزشک مراجعه کنید و به این اطمینان برسید که از یک بوتاکس اصل و با کیفیت برای تزریق به صورت شما استفاده خواهد شد. برندهای کره ای معمولاً حالتی غیر طبیعی به چهره می دهند و این عامل به دلیل غلظت بالای بوتولینوم در آن هاست؛ اما بهترین برندهایی که در بازارهای جهانی نیز حرفی برای گفتن دارند شامل موارد زیر است.
- Allergan یکی از تولید کنندگان مطرح در زمینه ی بوتاکس است که نام بوتاکس را به عنوان نام تجاری بوتولینوم برای آن برگزید و کیفیت مواد تزریقی آن ها بالاست. این شرکت آمریکایی جزو سردمداران این ماده است.
- بوتاکس ® یک برند آمریکای است.
- Dysport® نیز برند دیگری است که در سال ۲۰۰۹ در اینستاگرام تولید شد و در بازار ایران بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. ویژگی مهم دیسپورت، بروز زودهنگام نتایج پس از تزریق این بوتاکس به شمار می رود. افرادی که دیسپورت را برای تزریق انتخاب می کنند، زودتر از افرادی که به سراغ سایر برند های بوتاکس می روند، شاهد بروز تغییرات در چهره خود خواهند بود. با این وجود میزان ماندگاری دیسپورت، تفاوت چندانی با سایر برند های بوتاکس ندارد.
- Xeomin ® نیز در سال ۲۰۱۰ به بازار عرضه شد.
- نورونوکس نیز یک برند کره ای است که می توان در تزریق بوتاکس از آن بهره برد.
- مصپورت نیز برند ایرانی بوتاکس است که نتایج بسیار خوبی را بر جای گذاشته است.
هزینه تزریق بوتاکس
با توجه به اینکه نیاز افراد با یکدیگر متفاوت است تعیین دقیق هزینه تزریق بوتاکس تنها در جلسه مشاوره امکان‌پذیر است. عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر افزایش یا کاهش هزینه نهایی تأثیر بگذارد. این موارد عبارتند از:
- میزان تزریق: هرچه چروک‌های پوست بیشتر باشد، فرد به حجم بالاتری بوتاکس نیاز دارد در این مورد هزینه نهایی تزریق را افزایش می‌دهد.
- اندازه محل تزریق: برای از بین بردن چروک‌های پیشانی، پنجه کلاغی، رفع خطوط اخم یا لبخند به میزان مشخصی بوتاکس نیاز است و هر چه ناحیه مدنظر بزرگ‌تر باشد، به حجم بیشتری بوتاکس نیاز خواهد بود.
- هزینه دستمزد پزشک: این مورد نیز عامل دیگری است که در تعیین هزینه نهایی تزریق بوتاکس اهمیت دارد. هر چه پزشک از تجربه و مهارت بالاتری برخوردار باشد، بدون شک هزینه تزریق بیشتر خواهد بود.
- برند بوتاکس: با توجه به نوسانات ارزی، قیمت فرآورده‌های بوتاکس متغیر است. به طور کلی برند دیسپورت گران‌ترین و برندهای نورونوکس و مسپورت در رده‌های بعدی از نظر قیمت جای می‌گیرند. بسته به این که کدام از برند برای تزریق استفاده کنید، قیمت درمان هم تغییر می‌کند.
- محل تحت درمان: دوز درمانی در محل‌های مختلف بدن متفاوت است. مثلاً برای رفع افتادگی گوشه‌های لب به ۲ تا ۸ واحد بوتاکس (۱ تا ۲ تزریق) و برای رفع خط اخم به ۲۰ تا ۴۰ واحد دارویی (۵ تا ۸ تزریق) نیاز است. هرچه نیاز به دوز دارویی بیشتر باشد، قاعدتاً هزینه بوتاکس هم بیشتر می‌شود.
- عمق خطوط: عامل دیگری که در میزان دوز درمانی موثر است، عمق خطوط یا شدت چین و چروک‌های صورت است. مثلاً برای چین‌های پنجه کلاغی ممکن است ۲ تا ۵ تزریق برای هر طرف نیاز باشد. هرچه دوز داروی مورد نیاز کمتر باشد، هزینه‌ی بوتاکس هم کاهش می‌یابد.