باد سرخ، که در پزشکی به آن اریزیپلاس گفته می‌شود، یک عفونت باکتریایی سطحی پوست است که به‌طور معمول توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود. این بیماری باعث قرمزی، التهاب و تورم شدید پوست می‌شود و معمولاً مناطقی مانند صورت، پاها یا بازوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باد سرخ می‌تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ دهد و اگرچه در بیشتر موارد قابل درمان است، اما در صورت عدم رسیدگی به موقع می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. در این مقاله به بررسی کامل بیماری باد سرخ، از علل و عوامل خطر گرفته تا روش‌های درمان و پیشگیری، می‌پردازیم.
بیماری باد سرخ چیست؟
باد سرخ نوعی عفونت پوستی است که لایه‌های سطحی پوست و غدد لنفاوی مجاور را درگیر می‌کند. این بیماری معمولاً با قرمزی، تورم و احساس گرما در ناحیه مبتلا همراه است و می‌تواند علائمی شبیه به سلولیت (عفونت عمقی‌تر پوست) داشته باشد. تفاوت اصلی باد سرخ با سلولیت این است که در باد سرخ، لبه‌های قرمزی و التهاب معمولاً واضح و مشخص است. باد سرخ می‌تواند باعث ناراحتی زیادی شود و گاهی به سرعت گسترش یابد. در موارد شدید، عفونت می‌تواند به خون یا سایر بافت‌ها سرایت کند که این وضعیت نیازمند درمان فوری است.
علل بیماری باد سرخ
باد سرخ عمدتاً توسط باکتری استرپتوکوک پیوژنز، که به‌عنوان استرپتوکوک گروه A نیز شناخته می‌شود، ایجاد می‌شود. این باکتری می‌تواند از طریق زخم‌های باز، خراش‌ها، نیش حشرات یا دیگر صدمات پوستی وارد بدن شود.
برخی از عوامل دیگر که ممکن است به بروز بیماری کمک کنند عبارتند از:
۱. عفونت‌های پوستی قبلی: مانند اگزما یا زونا که باعث آسیب به سد محافظتی پوست می‌شوند
۲. عفونت‌های گوش یا گلو: که می‌توانند باعث گسترش باکتری به پوست شوند
۳. زخم‌های جراحی: که ممکن است مستعد ورود باکتری باشند
۴. سیستم ایمنی ضعیف: به دلیل دیابت، سرطان، HIV یا سایر بیماری‌ها
عوامل خطر بیماری باد سرخ
برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به باد سرخ هستند. عوامل خطر شامل:
• بالا رفتن سن: افراد مسن به دلیل ضعف سیستم ایمنی و کاهش بازسازی پوست، بیشتر مستعد هستند
• چاقی: اضافه وزن می‌تواند خطر التهاب و عفونت پوستی را افزایش دهد
• دیابت: قند خون بالا می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و خطر عفونت را افزایش دهد
• بیماری‌های عروقی: مانند نارسایی وریدی یا لنف ادم که باعث تجمع مایعات و تورم در اندام‌ها می‌شوند
• مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: مانند داروهای شیمی‌درمانی یا استروئیدها
علائم بیماری باد سرخ
علائم باد سرخ معمولاً به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
علائم پوستی
1. قرمزی شدید: که معمولاً مرزهای مشخص و برجسته دارد.
2. تورم: که با لمس گرم و دردناک است.
3. تاول: در موارد شدیدتر، تاول یا زخم‌های پوستی ممکن است ظاهر شوند.
4. التهاب غدد لنفاوی: تورم در نواحی لنفاوی نزدیک به محل عفونت.
علائم عمومی
1. تب و لرز: که نشان‌دهنده پاسخ بدن به عفونت است.
2. خستگی و ضعف عمومی: به دلیل التهاب سیستمیک.
3. درد در ناحیه مبتلا: که با فشار بیشتر می‌شود.
نواحی شایع درگیر
• صورت: به‌ویژه اطراف گونه‌ها و بینی.
• پاها: در افرادی که مشکلات عروقی یا لنفاوی دارند.
• بازوها: معمولاً در نتیجه زخم‌ها یا نیش حشرات.
تشخیص بیماری باد سرخ
پزشکان معمولاً باد سرخ را از طریق معاینه بالینی و مشاهده علائم مشخصه آن تشخیص می‌دهند. در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌هایی نیز انجام شود:
۱. آزمایش خون: برای بررسی علائم التهاب یا عفونت سیستمیک.
۲. کشت باکتری: در مواردی که زخم باز وجود داشته باشد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از زخم را برای تشخیص نوع باکتری بفرستد.
۳. تصویربرداری: مانند سونوگرافی یا MRI در مواردی که عفونت به بافت‌های عمیق‌تر گسترش یافته باشد.
درمان بیماری باد سرخ
باد سرخ معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان است و به‌طور کامل بهبود می‌یابد. درمان باید به سرعت آغاز شود تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.
۱. آنتی‌بیوتیک‌ها
• پنی‌سیلین: اولین خط درمانی برای باد سرخ است.
• در صورت حساسیت به پنی‌سیلین، از آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین مانند کلیندامایسین استفاده می‌شود.
۲. مراقبت از پوست
• شستشوی ملایم ناحیه مبتلا با آب و صابون.
• استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب و درد.
۳. کنترل علائم عمومی
• مصرف داروهای ضدتب مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش تب و درد.
• استراحت کافی برای کمک به بهبود سریع‌تر.
۴. بستری شدن
• در موارد شدید یا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است نیاز به بستری شدن و دریافت آنتی‌بیوتیک وریدی باشد.
عوارض بیماری باد سرخ
اگر بیماری به‌موقع درمان نشود، ممکن است عوارضی جدی ایجاد کند:
۱. سلولیت: عفونت عمیق‌تر پوست و بافت‌های زیرین.
۲. سپسیس (عفونت خون): گسترش عفونت به کل بدن.
۳. ایجاد آبسه: تجمع چرک در بافت‌های آلوده.
۴. عفونت مزمن: در افرادی که مشکلات عروقی یا لنفاوی دارند.
پیشگیری از بیماری باد سرخ
با رعایت نکات زیر می‌توان خطر ابتلا به باد سرخ را کاهش داد:
۱. رعایت بهداشت پوست
• تمیز نگه داشتن زخم‌ها و جلوگیری از آلودگی آن‌ها.
۲. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
• مدیریت دیابت و بهبود گردش خون در پاها.
۳. استفاده از لباس مناسب
• اجتناب از لباس‌هایی که باعث تحریک پوست می‌شوند.
۴. جلوگیری از نیش حشرات
• استفاده از مواد دافع حشرات و پوشیدن لباس‌های بلند در مناطق مستعد.
باد سرخ یا اریزیپلاس یک عفونت پوستی شایع اما قابل درمان است که با قرمزی و التهاب شدید پوست همراه است. این بیماری بیشتر در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، مشکلات عروقی یا بیماری‌های مزمن رخ می‌دهد. درمان به‌موقع با آنتی‌بیوتیک‌ها و مراقبت‌های پوستی می‌تواند به بهبود سریع بیماری کمک کند و از بروز عوارض جلوگیری نماید. برای پیشگیری، رعایت بهداشت پوست، مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای و مراقبت از زخم‌ها اهمیت زیادی دارد. اگر علائم باد سرخ را مشاهده کردید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب آغاز شود.