ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV از شایع ترین عفونت‌های مقاربتی است. این ویروس معمولاً از طریق تماس پوستی و رابطه‌ی جنسی (واژینال، دهانی یا مقعدی) منتقل می شود. انواع ویروس HPV با توجه به نوع بیماری‌زایی آنها به دو دسته‌ی پرخطر و کمخطر طبقه‌بندی میشوند. برخی از انواع آن می‌توانند باعث بیماری‌هایی مانند زگیل تناسلی و انواع سرطان‌ها در زنان و مردان شوند. تشخیص بالینی HPV محدود به آزمایش نمونه برداشته‌شده از سرویکس به‌عنوان بخشی از غربالگری سرطان دهانه رحم و آزمایش نمونه بیوپسی برای اطلاع از پروگنوز و مرحله سرطان اووفارنکس است. هرچند آزمایش HPV از سایر نواحی (واژن، آلت تناسلی آقایان و مقعد) برای اهداف مراقبتی و تحقیقاتی انجام میشود، در آمریکا مورد تأیید نیست.
واکسن پاپیلوگارد
واکسن پاپیلوگارد (papilloguard) یک نسخه بومی‌سازی شده از واکسن گارداسیل (تولید شرکت نیواد فارمد سلامت) است که توسط شرکت‌های داروسازی ایرانی با بهره‌گیری از استانداردهای جهانی تولید شده است. این واکسن برای پیشگیری از ابتلا به انواع پرخطر و کمخطر ویروس HPV طراحی شده و اثرات بسیار مشابهی با نمونه‌های وارداتی مانند گارداسیل دارد. این واکسن، واکسنی نو ترکیب و دو ظرفیتی جهت جلوگیری از ابتلا به سویه‌های ۱۶ و ۱۸ و بیماری‌هایی که در زمینه ی ابتلا به این دو سویه ایجاد میشوند است. این واکسن که از انواع واکســـن‌های غیرفعال است، حاوی دو ماده کمکی MPL و نمک آلومینیوم است که سبب افزایش شـــدت و طول مدت پاسخ ایمنی در بدن افراد میشود. MPL به‌عنوان ماده کمکی منحصر به فرد سبب افزایش شدت پاسخ ایمنی در برابر ابتلا به ویروس HPV در بدن افراد میشود. واکسن پاپیلوگارد در پیشگیری از ابتلا به سویه‌های پرخطر HPV به‌ویژه تیپ ۱۶ و ۱۸ مؤثر است. تقریبا تمام افرادی که علیه ویروس HPV واکسینه نشده‌اند و از نظر جنسی فعال هستند، در طول عمر خود ممکن است به این ویروس مبتلا شوند. سالانه در تمام دنیا ۶۳۰ هزار خانم و ۷۰ هزار آقا به سرطان‌های مرتبط با ویروس HPV مبتلا میشوند. تا به امروز بیش از ۲۰۰ سویه‌ی مختلف از HPV شناسایی شده است. برخی از انواع این ویروس سبب ایجاد سرطان نمی‌شوند (انواعی که سبب ایجاد زگیل تناسلی میشوند عموما کمخطر هستند) اما برخی تیپ‌های مرتبط با دستگاه تناسلی ممکن است سبب ایجاد سرطان شوند. چندین تیپ پرخطر از این ویروس وجود دارد؛ شایعترین تیپ‌های سرطان‌زای این ویروس، تیپ‌های ۱۶ و ۱۸ هستند که که تزریق واکسن پاپیلوگارد از ابتلا به آنها به میزان بالایی پیشگیری می‌کند.
تعداد و فواصل تزریق واکسن پاپیلوگارد
فواصل و تعداد دوزهای واکسن پاپیلوگارد به سن فرد در زمان دریافت اولین دوز بستگی دارد. اگر به هر دلیلی فاصله بین دوزها افزایش یابد، نیازی به تکرار دوز های قبلی نیست؛ توصیه میشود که فرد دریافت دوزها را تا پایان ادامه دهد.
بین افراد ۹ تا ۱۵ سال
در صورتی که افراد ۹ تا ۱۴ ساله اولین دوز واکسن پاپیلوگارد را دریافت کنند، این واکسیناسیون در دو دوز انجام می‌گیرد. توصیه میشود که دوز دوم شش ماه پس از تزریق اولین دوز انجام شود. در مواردی که تغییر در فاصله زمانی بین دو دوز ضروری است، تزریق دوز دوم باید در بازه زمانی ۵ تا ۷ ماه پس از اولین دوز صورت گیرد. باید در نظر داشت که تزریق دوز دوم با فاصله ای کمتر از پنج ماه امکان پذیر نیست. هم چنین تمامی دوزها بهتر است نهایتا در یازه ی ۱۲ ماهه تزریق شوند.
افراد بالای ۱۵ سال
برای افرادی که سنشان بالای ۱۵ سال است، واکسن پاپیلوگارد باید در سه دوز تزریق شود. دوز دوم باید یک ماه پس از تزریق اولیه و دوز سوم شش ماه پس از تزریق اول انجام گیرد. اگر ضرورتی برای تغییر این فاصله‌های زمانی وجود داشته باشد، دوز دوم می‌تواند بین یک تا سه ماه پس از دوز اول و دوز سوم بین پنج تا دوازده ماه پس از دوز اول تزریق شود. مهم است که فاصله بین تزریق دوز اول و دوم کمتر از چهار هفته و فاصله بین دوز دوم و سوم کمتر از دوازده هفته نباشد.
اگر یک دوز واکسن فراموش شود چه باید کرد؟
به توصیه CDC، در صورت فراموشی دوز، نیازی به تزریق مجدد دوزهای قبلی نیست. می‌توان واکسیناسیون را با در نظر داشتن فواصل توصیه‌شده در ۲ یا ۳ دوز تکمیل کرد.
آیا پاپیلوگارد با سایر دارو‌ها از قبیل داروهای کنترل قند، فشارخون و غیره تداخلی دارد؟
مصرف واکسن در افرادی که داروهای ضدانعقاد (مثل آسپرین) مصرف می‌کنند، باید بااحتیاط و طبق نظر پزشک انجام شود.
واکسنهای غیر زنده باید حداقل دو هفته قبل از استفاده از داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی تزریق شوند. در صورت تزریق این واکسنها با فاصله کمتر از ۱۴ روز نسبت به مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، تزریق واکسن باید بعد از به‌دست آوردن سطح ایمنی پایه مجدداً تکرار شود.
آیا پاپیلوگارد با سایر واکسنها تداخل دارد؟
تزریق هم‌زمان سایر واکسنهای (زنده و غیرزنده) مورد نیاز فرد با توجه به برنامه واکسیناسیون کشوری برای سن فرد به‌طور هم‌زمان با واکسن HPV قابل انجام است. تزریق می‌تواند به‌صورت هم‌زمان و در دو نقطه آناتومیکی متفاوت انجام شود.
آیا تزریق واکسن پاپیلوگارد حین بارداری ممکن است؟
توصیه شده است که حاملگی تا دو ماه بعد از تزریق دوز آخر واکسن به تأخیر بیفتد. داده‌هایی از تماس سهوی با واکسن حین حاملگی در خانمها در دسترس است، داده‌ها نشان‌دهنده این موضوع هستند که تماس با واکسن برای جنین خطری را به‌دنبال نخواهد داشت. با این حال واکسن HPV برای خانمها حین حاملگی توصیه نمی‌شود. همچنین توصیه شده است که تزریق دوزهای باقی‌مانده واکسن تا پایان بارداری به تعویق بیفتد.
آیا تزریق واکسن پاپیلوگارد حین شیردهی ممکن است؟
ورود اجزای واکسن داخل شیر مادر همچنان مشخص نیست. درصورت نبود سایر اندیکاسیون‌ها، مادران شیرده می‌توانند واکسیناسیون HPV را انجام دهند. واکسنهای غیر زنده خطری برای ایمنی مادران شیرده و شیرخواران از خود نشان ندادند. واکسیناسیون باید برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در سن توصیه‌شده انجام شود.
حداقل فاصله زمانی بین تزریق واکسن تا ایجاد ایمنی در بدن چقدر است؟
Seroconversion (ایمنی موثر ایجاد شد برای جلوگیری از ابتلا به HPV16,18) در هفتمین ماه بعد از تزریق دوز اول واکسن (درصورتی‌که تمامی دوزها به‌صورت کامل و طبق زمان‌بندی مناسب تزریق شده باشند) مشاهده شده است.
ماندگاری ایمنی واکسن تا چه مدت است؟
ماندگاری ایمنی این واکسن نامشخص است. طبق آخرین آپدیت سال ۲۰۱۷ NAIC، میزان بقا برای مقاومتی که این واکسن در بدن با خود به همراه داشته، تاکنون حداقل ۱۰ سال گزارش شده است.
آیا نیازی به انجام آزمایشهای غربالگری مربوط به ویروس HPV قبل از تزریق واکسن هست؟
قبل از تزریق واکسن نیازی به انجام غربالگری برای ویروس HPV نیست. انجام تست‌‌های غربالگری برای سرطان سرویکس و سایر آزمایشهای غربالگری مامایی طبق توصیه‌های گایدلاین ها بعد از تزریق واکسن طبق روتین آنها نیاز است.
آیا نیازی به مانیتورینگ بیمار پس از تزریق واکسن هست؟
بیمار باید به‌مدت ۱۵ دقیقه بعد از تزریق واکسن برای واکنش‌های افزایش حساسیت و غش کردن مانیتور شود. اگر فعالیت‌‌های شبه تشنج به‌دنبال غش کردن در بیمار رؤیت شد، بیمار باید در پوزیشن ترندلنبرگ یا سوپاین خوابانده شود و تحت اقدامات لازم قرار گیرد.
آیا تزریق پاپیلوگارد برای آقایان ممکن است؟
تزریق این واکسن برای خانمها تأیید شده است و برای آقایان منع مصرف ندارد.
چطور می‌توان فهمید که واکسن خراب شده است؟
در شرایط زیر واکسن قابل استفاده نیست:
۱.زنجیره سرما برای واکسن رعایت نشده و خارج از یخچال نگهداری شده باشد (دمای مناسب برای نگهداری واکسن پاپیلوگارد ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد است)
۲.درصورتی‌که واکسن یخ زده باشد.
۳.در صورت مشاهده تغییر رنگ واکسن، دارو قابل تزریق نیست (واکسن پاپیلوگارد سفیدرنگ و کدر است).
۴.مشاهده هرگونه آسیب، شکستگی و خراش در بسته‌بندی واکسن.
۵.از تاریخ انقضای درج‌شده روی جعبه و سرنگ واکسن گذشته باشد.
آیا پاپیلوگارد برای مردان هم مفید است؟
بله، این واکسن برای پسران و مردان نیز توصیه میشود، زیرا از زگیل تناسلی و سرطان‌های مرتبط با HPV پیشگیری می‌کند.
آیا پاپیلوگارد می‌تواند عفونت HPV موجود را درمان کند؟
خیر، این واکسن پیشگیرانه است و عفونت‌های موجود را درمان نمی‌کند، اما از ابتلا به انواع دیگر ویروس جلوگیری می‌کند.
آیا پاپیلوگارد نیاز به دوز یادآور وجود دارد؟
در حال حاضر، دوز یادآور برای پاپیلوگارد توصیه نمی‌شود، مگر در موارد خاص که توسط پزشک مشخص شود.
بهترین زمان تزریق واکسن پاپیلوگارد
تزریق واکسن پاپیلوگارد در هر سنی می‌تواند مفید باشد، اما بهترین زمان برای دریافت آن، قبل از شروع فعالیت جنسی است.
• برای دختران و پسران: ۹ تا ۱۲ سالگی به عنوان زمان ایده‌آل پیشنهاد میشود.
• برای افراد بزرگسال: تا سن ۲۶ سالگی نیز توصیه میشود، زیرا هنوز امکان پیشگیری از برخی انواع HPV وجود دارد.
مقایسه پاپیلوگارد با گارداسیل وارداتی
پاپیلوگارد به عنوان نسخه ایرانی گارداسیل، ویژگی‌های مشابهی با نمونه وارداتی دارد. هر دو واکسن ایمن، موثر و چندظرفیتی هستند. تفاوت اصلی در هزینه و دسترسی است: پاپیلوگارد به دلیل تولید داخلی، هزینه پایین‌تری داشته و در دسترس‌تر است.
مراقبت‌های بعد از تزریق واکسن پاپیلوگارد
تزریق هر واکسن ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد که معمولا بدون نیاز به اقدام درمانی خاص، ظرف دو تا سه روز بهبود پیدا می‌کنند. بروز عوارضی مثل درد و تورم محل تزریق، تب، لرز، بدن درد، خستگی و سردرد طبیعی است. این علائم در افراد مختلف میزان بروز متفاوتی دارد و ممکن است برخی افراد هیچ علامتی را تجربه نکنند.
عوارض محل تزریق واکسن
این علائم می‌تواند شامل درد، قرمزی، تورم، سفتی، کبودی، سوزش و خارش باشد. جهت تخفیف این علائم می‌توانید از کمپرس خنک یا گرم در محل تزریق استفاده نمایید.
تب
در صورت احساس گرما می‌توانید دمای بدن خود را اندازه‌گیری کنید. برای این کار حتما زمانی را برای اندازه‌گیری دمای بدن خود انتخاب کنید که تا ۲۰ دقیقه پیش از آن هیچ فعالیت بدنی شدیدی نداشته باشید، به تازگی از محیط بیرون و محل گرم به خانه نیامده و یا مایعات گرم مثل چای ننوشیده باشید.
مراقبت دارویی
برای تخفیف درد محل تزریق، بدن درد و تب استفاده از استامینوفن ۳۲۵ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت، مصرف مایعات و استراحت کافی توصیه میشود.
واکسن پاپیلوگارد یک گام بزرگ در حوزه سلامت عمومی است که امکان پیشگیری از عفونت HPV و بیماری‌های مرتبط با آن را برای افراد بیشتری در کشور فراهم کرده است. این واکسن با قیمت مناسب، ایمنی بالا و برنامه تزریق ساده، یکی از بهترین ابزارها برای کاهش شیوع ویروس و بهبود کیفیت زندگی افراد محسوب میشود. اگر به دنبال راهی مطمئن برای محافظت از خود و عزیزانتان در برابر HPV هستید، تزریق واکسن پاپیلوگارد را زیر نظر پزشک متخصص در برنامه سلامتی خود قرار دهید.